Sektör, iç pazardaki durgunluğu ihracatla aşmaya odaklandı

Sektörün sorunlarının başında temel girdilerin yüzde 60’ının dışa bağımlı olmasının yanı sıra teknolojik eksiklikler ve kayıt dışılık geliyor.


 

Özellikle son yıllarda yabancı sermayeli firmaların paylarının ve temsilinin arttığı Türkiye boya sanayisi ,iç pazardaki durgunluğu ihracatla çözmeye odaklandı. Türkiye’nin 2018 yılında boya ihracatı bir önceki yıla göre değer bazında yüzde 15,42 artış göstererek 529,6 milyon dolara ulaştı. Türkiye boya sanayinin globaldeki faaliyetleri ile yukarı yönlü gelişmesini sürdürdüğünü dile getiren uzmanlar, sektörün bugün itibariyle gerek üretim ve teknolojik gelişim ve gerekse kalitesiyle Avrupa’da üst sıralarda yer aldığını ifade ediyor. Her yıl ortalama 45 ülkeye ihracat yapan sektör, son 10 yılda kaydettiği gelişimle Türkiye’yi Avrupa’da beş büyük ülkeden biri konumuna getirdi.

Türkiye boya sektöründe faaliyet gösteren büyük ölçekli yerli boya firmalarının uluslararası alanda yabancı sermayeli kuruluşlarla ortaklık yapmaya başladığını vurgulayan sektör temsilcileri, bu durumun sektörün küresel ölçekte konumunu güçlendirdiğini ve ihracat potansiyelini arttırdığını belirtiyor. İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracat Birliği’nden (İKMİB) alınan bilgilere göre, kimya sanayisinin alt sektörlerinden olan boya ve hammaddeleri sektörü, kimya sanayi ihracatının yüzde 7’sini oluşturuyor. Boya ve hammaddeleri sektörü, üretiminin yaklaşık yüzde 10’unu ise ihracata kanalize ediyor. Son beş yılda ihracatını arttıran boya ve boya hammaddeleri sektörünün 2014 yılında toplam ihracat rakamı 995 milyon 693 bin dolar iken, 2017 yılında bu rakam 1 milyar 20 milyon 323 bin dolara ulaştı. Türkiye’nin 2018 yılında boya ihracatı bir önceki yıla göre değer bazında yüzde 15,42 artış göstererek 529,6 milyon dolara ulaştı.

           Boya ve hammaddeleri ihracatı

 

2016 Ocak-Aralık

2017 Ocak-Aralık

2018 Ocak-Aralık

2018-2017

% Değişim

GTİB

MİKTAR

(1000 KG)

DEĞER(FOB) (1000 USD)

MİKTAR

(1000 KG)

DEĞER(FOB)

( 1000 USD)

MİKTAR

(1000 KG)

DEĞER(FOB) ( 1000 USD)

MİKTAR

DEĞER

Boya

251.699

431.361

270.882

458.837

284.181

529.556

4,91

15,42

Hammadde

769.256

489.267

884.814

561.487

966.834

634.177

42,06

40,42

TOPLAM

1.020.955

920,628

1.155.696

1.020.354

1.251.016

1.163.733

%8

%14

 

En çok boya ihracatı Irak, Özbekistan ve Çin’e yapılıyor

Boya hammaddelerinde ise 2018 yılında miktar olarak yüzde 9,3 değer olarak yüzde 15 artış kaydedildi. Boya ve hammaddeleri toplam ihracat toplamı 2018 yılında 2017 yılına göre değerde yüzde 14 artarak 1 milyar 163 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bunun yanında Türkiye’nin 2018 yılında en çok boya ihracatı yaptığı ilk üç ülke; Irak; Özbekistan ve Çin oldu. Çin’den sonra ilk on sırasıyla İran Azerbaycan, Mısır, Gürcistan, Rusya, Brezilya ve Ukrayna yer aldı. Doğu Avrupa, Balkanlar, Ortadoğu, Orta Asya ve Afrika ülkelerine yakınlığı nedeniyle, Türkiye bu ülkelere yönelik ihracat için önemli bir merkez olma özelliğine sahip.

Öte yandan, bölgesel ihracat potansiyeli yüksek ve boya talebinin artış gösterdiği gelişmekte olan pazarlara yakınlığı Türkiye’ye avantaj sağlıyor. Ancak, bu avantajının ölçek olarak değerlendiremediğine dikkat çeken uzmanlar, büyüme devam etse de geçmiş yıllara kıyasla büyüme hızında bir yavaşlama olduğu görüşünde birleşiyor. Büyük ölçekli şirketler yeni teknolojilere kaynak ayırmakta zorlanmazken küçük ve orta ölçekli şirketlerin Ar-Ge ve inovasyon yatırımlarına verilen devlet teşviklerinden daha fazla yararlanması gerekiyor. Boya inovasyona çok açık bir sektör ve yüksek teknolojili boyaların ihracatta da getirisi çok yüksek. Coğrafi yakınlık ve lojistik avantajı sayesinde boya sektörü özellikle yakın pazarlarda ihracat potansiyeli ile öne çıkıyor.

Üretimde önemli ölçüde düşüş oldu

Boya Sanayiciler Derneği’nden (BOSAD) alınan verilere göre ise Türkiye boya ve hammaddeleri sektörü 2018 yılında yurtiçi talep ve ekonomik büyüme süreciyle beraber gelişimini sürdürdü. Ancak, 2018 yılı ikinci yarısında ortaya çıkan ve makroekonomik göstergelerde kendini gösteren ekonomik olumsuzluklarla birlikte, yıl sonuna kadar sektörel kuruluşları önemli ölçüde etkilendi.  Yurtiçi tüketimde özellikle yılın ikinci yarısında başta inşaat boyaları alanında olmak üzere üretimde önemli ölçekte düşüş oldu. Yıl ortalamasında da 2018 yılında 2017 yılına göre boya sanayisi üretiminde düşüş görüldü.

Boya sanayisi 2018 yılında Türkiye ekonomisinde yaşanan düşük büyüme hızıyla beraber, sektörel bir yurtiçi talep daralması yaşadı. Bu sürecin; ekonomide yaşanan genel sorunlar dahilinde ele alındığında başta döviz kurlarındaki istikrarsızlık, son yıllarda yaşana gelir düzeyindeki düşüş gibi bir çok temel sorundan kaynaklandığı görülüyor. Bu süreçte temel girdilerin yüzde 60’lık bölümü ithalata bağlı bir üretim yapısı içinde olan Türkiye sanayisi, ithal girdi maliyetlerinin getirdiği aşırı yük ile (başta finansman yükü de olmak üzere)karşı karşıya kaldı ve ürün maliyetlerindeki artışın önemli bir kısmını, zaten daralan piyasa ortamında satış fiyatlarına tam anlamıyla yansıtamadı. Bu sürecin bu yılın ilk yarısında da devam etmesi bekleniyor.

Sektör temsilcilerine göre, boya sektörünün gelişimini direk olarak ilgilendiren bir faktör de konut kullanıcılarının ev ve binalarının boyama sıklığıdır. Araştırmalar ülkemizde gelişmiş ülkelere kıyasla daha seyrek boya yapıldığını ve renovasyona gidildiğini gösteriyor. Boyama sıklığı alım gücü ile doğru orantılı olduğu kadar alışkanlık ve boyanın ulaşabilir olması ile de ilgili.

Türkiye, toplam üretimden yüzde 2’lik pay alıyor

Diğer yandan uzun yıllardır Türkiye’nin üretimde, global boya sanayisinden aldığı pay yaklaşık yüzde 2’dir. Global pazarda boya üretimi 2017 yılı verilerine göre, yılda yaklaşık 60 milyon tondur. Türkiye’de boya sanayisi toplam üretimin yaklaşık yüzde 8-10’luk bir bölümünü ihracata yöneltiyor. Son 10 yılda ihracatını artıran sektör, özellikle coğrafi yakınlığı bulunan dış pazarlara boya sanayisinin çeşitli alt sektörleri itibarıyla boya ürünleri sevk ediyor.

TÜRKİYE’NİN GLOBAL BOYA SANAYİSİNİN ÜRETİMİNDEN

 ALDIĞI PAY

2017 VERİLERİNE GÖRE GLOBAL PAZARDAKİ

YILLIK BOYA ÜRETİMİ

TÜRKİYE BOYA SANAYİSİ İHRACATININ, TOPLAM

ÜRETİMDEN ALDIĞI PAY

%2

60 MİLYON TON

%10

 

Sektörün bu yıla ait temel beklentisi ise; genel ekonomik yapıda son bir yılı aşkın izlenen makroekonomik dengelerin yeniden tesisi edilerek ekonominin başta cari açık ve finansman yapısına yönelik iyileştirme süreci içinde önlemler alınması ve genel imalat sanayinin devlet tarafından desteklenerek, yeniden ulusal ekonomi içinde yükselen bir değere sahip olmalıdır.

 Sektörün sorunlarının başında ise temel girdilerin yüzde 60’ının dışa bağımlı olmasının yanı sıra ölçek ekonomisi dışındaki kuruluşların, teknolojik yapılarındaki eksiklikler ve kayıt dışılık geliyor. Sektörün bu yıl odaklanacağı önemli konu başlıkları içinde sektörel büyüme ve ihracatın artırılması yatıyor. Ayrıca, sektörün son dönemde kimya ana sektörü içinde en yüksek Ar-Ge teşviki alan sektör olması dikkat çekici bir gelişme. Sektörün bugünkü koşullar altındaki sorunların çözümünde, başta ekonomimizin genel dengesinin yeniden tesisi yanında, sanayinin özellikle ihracata dayalı bir strateji hedefi doğrultusunda, yeni bir üretim ve yatırım hamlesinin desteklenmesi büyük önem taşıyor.

Deniz sarı, dünya, boya eki, Nisan 2019