COVID-19’un küresel enerji talebi ve CO2 emisyonlarına etkisi
Uluslararası Enerji Ajansı 2020 yılı için küresel enerji talebinin % 5 azalacağını, bazı bölgelerde bu oranın % 10’lara kadar çıkabileceğini tahmin ediyor.
Uluslararası Enerji Ajansı (UEA)’nın Nisan 2020’de hazırladığı “COVID-19 krizinin küresel enerji talebi ve CO2 emisyonları üzerindeki etkileri” başlıklı raporda, ana bulgular şöyle saptandı:
Covid-19 pandemisinin, 28 Nisan tarihi itibariyle 3 milyon teyit edilmiş vaka ve 200 binin üzerinde ölümle her şeyden önce küresel bir sağlık krizi olduğu, bunun yanı sıra sürmekte olan bu krizin küresel ekonomi, enerji kullanımı ve CO2 emisyonları üzerinde de önemli etkileri bulunduğu vurgulanıyor. UEA’nın analizlerine göre tam karantinada olan ülkelerde enerji talebinin haftada ortalama % 25, kısmi karantinada olanlarda ise ortalama % 18 düştüğü belirtiliyor. Küresel enerji talebinin üçte ikisini oluşturan 30 ülkeden 14 Nisan’a kadar alınan günlük verilere göre talebin azalması karantinanın süresi ve sıkılığına bağlı.
2020’nin ilk çeyreğinde enerji talebindeki daralma % 3,8 düzeyinde; en büyük etki Kuzey Amerika, Avrupa ve diğer yerlerde karantina önlemlerinin yürürlüğe girdiği Mart ayında görüldü.
-Küresel kömür talebi 2019’un ilk çeyreği ile kıyaslandığında % 8 oranında azalmış durumda. Bunun altında kömüre dayalı bir ekonomisi olan Çin’in ilk çeyrekte koronadan en çok etkilenen ülke olması yatıyor. Ayrıca gazın ucuz olması ve yenilenebilir kaynaklardan gelen artış, sert olmayan hava koşullarının da kömürdeki düşüşü etkilediği belirtiliyor.
-Benzer şekilde petrole olan talep de önemli ölçüde etkilendi ve küresel petrol talebinin % 60’ını oluşturan ulaşım/hareketlilik ve hava ulaşımının kısıtlanmasına bağlı olarak % 5 azalma gösterdi. Mart sonu itibariyle küresel kara taşımacılığı 2019 ortalamasının hemen hemen % 50, hava ulaşımı % 60 altında.
-Pandeminin gaz üzerindeki etkisi daha sınırlı; ekonomisi gaza dayalı ülkeler 2020’nin ilk çeyreğinde çok etkilenmedikleri için azalma % 2 düzeyinde kaldı.
-Kapasite büyüdüğü ve dağıtımda öncelik tanındığı için talebi artan tek kaynak yenilenebilirler olarak görünüyor.
-Karantina önlemleri nedeniyle elektriğe olan talep önemli ölçüde azaldı. Konutlardaki elektrik kullanımı, sanayi ve ticari işletmelerdeki azalmayı karşılamadığı için çoğu ülkede tam karantina durumunda elektrik talebi % 20’lere kadar düşüş gösterdi. Haftalar boyunca, talepte adeta uzatılmış bir Pazar günü tablosu izlendi. Elektrikte yenilenebilir kaynakların payı artarken, kömür, gaz ve nükleerin payı azaldı.
UEA 2020 yılının tamamı için sosyal ve ekonomik faaliyetler üzerinde aylar sürecek kısıtlamalar sonucunda oluşacak küresel resesyonun enerji alanındaki etkilerini rakamlara yansıtan bir senaryo geliştirdi; bu senaryoya göre kriz sürecinden çıkış yavaş olacak ve makro ekonomik önlemlere rağmen ekonomik faaliyetlerde önemli kalıcı kayıplar meydana gelecek.
Bu tür bir senaryonun sonucu enerji talebinin % 6 azalacağını gösteriyor; bu azalma gerek oransal gerekse mutlak değer olarak 70 yılın en büyük daralması anlamına geliyor. Covid-19’un 2020 yılı enerji talebi üzerindeki etkisinin, 2008 finansal krizinin etkisinden 7 kat daha fazla olması beklenebilir.
-Petrol talebi % 9, veya yıl boyunca ortalama 9 milyon varil/gün azalma ile 2012 yılı seviyesine düşebilir.
-Elektrik talebi yıl süresince yaklaşık % 5 azalacağından, kömüre olan talep % 8 azalabilir. Çin’deki elektrik üretimi ve sanayinin kömüre olan talebindeki toparlanma diğer yerlerdeki azalmaları karşılayabilir.
-Gaz talebindeki azalma, elektrik ve sanayideki talebin azalmasına bağlı olarak yıl boyunca ilk çeyrekteki oranın çok üzerine çıkabilir.
-Elektrik talebindeki azalmaya bağlı olarak nükleer enerji talebinin de azalması bekleniyor.
-Düşük işletme maliyetleri ve elektrik sisteminde öncelik tanınması nedeniyle yenilenebilir kaynaklara olan talebin artması bekleniyor. Kapasitede son yıllarda görülen artış, 2020’de yeni devreye giren projeler yenilenebilir kaynaklara dayalı üretimi hızla arttırabilir.
UEA’nın tahmini ise 2020 yılı için küresel enerji talebinde % 5 azalmanın olacağı yönünde; bazı bölgelerde bu oranın % 10’lara kadar azalabileceğine de işaret ediyor.
Küresel CO2 emisyonlarının ise % 8, hemen hemen 2,6 gigaton (Gt) azalması, böylelikle 10 yıl önceki seviyelere düşmesi bekleniyor. Bu, yıldan yıla azalmalarda görülen en yüksek rakam; küresel finansal krize bağlı olan 2009’daki 0,4 Gt’ luk azalmanın 6 katından fazla, 2. Dünya Savaşının sonundan beri görülen tüm azalmaların toplamının iki katı. Ancak, önceki krizler sonrasında yaşanan bir hususa da dikkat çekiliyor; eğer ekonomiyi canlandırmak için yapılan yatırımlar daha temiz ve aksaklıklara daha dayanıklı bir enerji altyapısına dayandırılmazsa, düşen emisyonlar daha yüksek bir artışla geri dönüyor.
IEA (2020), Global Energy Review 2020, IEA, Paris
https://www.iea.org/reports/global-energy-review-2020
Mayıs 2020
