Yabancı şirketler yerli istihdamından şikayetçi

Yabancı sermayeli şirketler, Türkiye’de yatırım kararı alırken “bire beş kuralı” na takılıyor.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın üç yıl önce getirdiği ve bire beş kuralı olarak bilinen , “ yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliği” bir yabancı çalışanı olan yabancı sermayeli şirketlere, ”Beş tane de yerli çalıştıracaksın” zorunluluğu getiriyor. Aynı uygulama, yabancıların çalışma izinlerinin uzatılmasında da sıkıntı doğuruyor.  Yetkililer ise firmaların yatırımlarını sorgulamaya başladıklarını ve daha avantajlı pazarlara kaydıklarını belirtiyorlar. Söz konusu uygulamadan daha çok beyaz yakalı çalışanların etkilendiği kaydediliyor.

Bire beş kuralı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından, yabancıların çalışma izinleri kapsamında hazırlanan yönetmeliğin 13’üncü maddesi gereğince, 2 Eylül 2010 yılından bu yana yürürlükte. Ancak bu uygulama, son yıllarda artan yabancı yatırımlar nedeniyle daha çok dikkat çekmeye ve bir sorun haline gelmeye başladı. Bir yabancıya beş yerli istihdam şartının temel amacının, yerli istihdam artışını özendirmek olduğu belirtilse de sistemin orta vadede çok da kazançlı olmadığı ifade ediliyor.

DEİK Asya Pasifik Bölge Koordinatörü Gökşin Duman, “Siz Türkiye’de bir temsilcilik oluşturup bir yetkili atıyorsunuz. Tamam ona bir sekreter, bir şoför istihdam edin, yine beş yerli çalışana ulaşamıyorsunuz. Uygulamadan önce Türkiye’de yatırım yapmış şirketlerin, tüm raporlarını bu kural olmadan oluşturduklarının altını çizdi.”

‘Bakanlık zorluk çıkarıyor’

Alışa izinlerinin uzatılmasının da yaşanan sorunlarla ilgili Ernst Young Türkiye ortaklarından Ethem Kutucular ise “Bire beş kuralının henüz yürürlükte olmadığı zamanda çalışma izni almış olan yabancılar, izinlerini uzatırken aynı uygulamaya tabi oluyor ve durum şirketlere kısa dönemde istihdam yükümlülüğü yüklüyor” değerlendirmesi yaptı.

‘Bire beş kuralıyla turist olarak gelirler’

Türkiye İsviçre Ticaret Odası Derneği Başkanı Doğan Taşkent, İsviçreli firmaların Türkiye pazarını daha doğru değerlendirmek adına yerel çalışanları tercih ettiği için böyle bir sorunla karşılaşmadığını belirtti. Taşkent,” Ancak bu uygulama büyük şirketlerden ziyade küçük ve orta büyüklükteki şirketleri etkiliyor. Şirketler bazen, yatırım öncesi o ülkenin şartlarını öğrenmek ve değerlendirmek için bir ya da iki kişiyle gelebiliyorlar. Bu süreçte onlara 10 kişi daha çalıştırın demek olumsuz etki yaratacaktır. Yoksa gelmek isteyen de resmi olarak değil, turist olarak gelecektir” dedi.

Çalışma izni olmayan genel müdür

Türkiye’de çalışma izni almaya çalışanlar, mühendis ve mimar kökenliyse, İçişleri Bakanlığı ilgili meslek örgütünün görüşünü alıyor. Uzakdoğulu bir otomobil markasının bir önceki genel müdürü de bire beş kuralına takılan isimlerden biri. Firmanın Türkiye eski genel müdürünün çalışma izni, görev süresi bittiğinde bile henüz çıkmamıştı.

Gamze Şener,dünya,22.10.2013