Madeni yağda üreticiler, fiyatta rekabet avantajı için katma değerli ürünlere odaklandı

Atık motor yağı toplanmasında tek yetkili PETDER, 2017 yılında toplam atık motor yağının ancak 14’ünü işleyebildi.


Fiyatların, yoğun rekabet unsurları içinde ve tamamen serbest piyasa koşullarında oluştuğu Türkiye madeni yağ pazarında firmalar, akaryakıttan farklı olarak profesyonel tüketicin ihtiyaçları doğrultusunda ürünler geliştiriyor. Dolayısıyla fiyat konusunda yoğun rekabetin yaşandığı pazarda üreticiler, yürüttükleri ürün geliştirme çalışmalarıyla hem ürün portföylerini genişletmeyi hem de fiyat noktasında çeşitlilik elde etmeyi hedefliyor. Söz konusu hedef doğrultusunda Ar-Ge ve inovasyon çalışmalarıyla portföyleri içindeki katma değeri yüksek ürün oranını artırarak pazarda rakiplerine göre fiyat avantajı elde etmeyi planlıyor.

Türkiye madeni yağ pazarında özellikle fiyat odaklı yaşanan yoğun rekabet, firmaları kalitenin yanı sıra ürün portföylerini geliştirerek pazarda daha geniş fiyat çeşitliliği sağlayacak çalışmalara yönlendiriyor. Son dönemde bu amaca yönelik çalışmalarını hızlandıran üreticiler, böylece fiyat konusunda rakiplerine göre avantaj elde etmek istiyor. Orta vadede gelişen teknolojiler çerçevesinde daha üstün performanslı, uzun ömürlü ve çevre dostu ürünlere yönelik Ar-Ge çalışmalarının artarak devam edeceğine dikkat çeken sektör temsilcilerine göre, Ar-Ge çalışmaları sonucu geliştirilecek katma değeri yüksek ürünlerle fiyatlarda çeşitliliğin yanı sıra Türkiye madeni yağ pazarının prestij ve toplam kalitesinde artış yaşanacak.

Önlemlere rağmen, kayıt dışı kullanım devam ediyor

Türkiye madeni yağ sektöründe fiyat odaklı yaşanan yoğun rekabet, firmaları sektörün toplam katma değerini arttıracak çalışmalara yönlendirirken, aynı zamanda 10 numara yağ gibi sıkıntıları da beraberinde getiriyor. Türkiye’de, kaçak ve yasadışı akaryakıt kullanımına yönelik alınan tüm önlemlere rağmen 10 numara yağ olarak bilinen yasa ve standart dışı akaryakıt kullanımının sürdüğünü belirten sektör temsilcileri, 10 numara yağın elde edilmesinde baz yağın yanı sıra atık motor yağlarının da kullanıldığına dikkat çekiyor. Dolayısıyla atık motor yağlarının toplanmasında tek yetkili kuruluş olan Petrol Sanayicileri Derneği’ne (PETDER) teslim edilmeyen atık motor yağlarının genel olarak 10 numara yağ adı altında yasadışı akaryakıt üretimi, inşaatlarda kalıp yağı olarak, sera ve sanayilerde ise ısıtma amacıyla kullanıldığını söyleyen sektör temsilcilerine göre, 10 numaralı yağların akaryakıt olarak kullanımı can ve mal kaybının yanı sıra vergi kaybı ve yarattığı haksız rekabet ile de ekonomiye zarar veriyor.

Kayıt dışılığı önlemek adına denetim ve yatırımlar artırılmalı

Madeni yağ sektörünün önde gelen sorunlarından kaçak ve yasadışı akaryakıt kullanımına yönelik yapılan yasal düzenlemeler, son yıllarda kayda değer ölçüde etkisini gösteriyor. Yapılan düzenlemelerle Türkiye’de piyasaya sunulan baz yağ miktarı ile madeni yağ ithalat ve ihracat miktarları üzerinden yapılan değerlendirmeye göre, madeni yağ talep fazlasının en yüksek olduğu 2011’de 1 milyon ton talep fazlası, 2015’te 278,6 bin tona ve 2016’da ise 101,7 bin tona geriledi. Orta vadede arz talep rakamlarının dengeleneceği yönündeki beklentilerini olumlu tutan sektör temsilcilerine göre özellikle atık yağ üreticisi, yasadışı taşıyan, yasadışı teslim ve satın alan, 10 numara yağ üreticisi ve kullanıcısına yönelik denetimlerin arttırılması, kayıt dışılığın ortadan kalkmasına katkı sunacak.

Yasadışı akaryakıt kullanımına yönelik alınan tedbirler olumlu olmakla birlikte, Türkiye’de 10 numaralı yağa konu edilebilecek yüksek miktarda yağ bulunuyor. PETDER’den alınan bilgilere göre, 2017 yılında 243 bin ton motor ve şanzıman yağı pazara sunuldu. Bu miktarın yaklaşık yüzde 60’ının atık motor ve şanzıman yağına dönüştüğü tahmin ediliyor. 2017 yılında PETDER tarafından toplanarak kayıt altına alınan yaklaşık 20 bin ton atık motor yağı ise toplam atık motor yağı miktarının yüzde 14’ünü oluşturdu. Geriye kalan yaklaşık 126 bin atık yağın yasadışı faaliyetlere konu olma riski bulunuyor. Söz konusu rakamlara talep fazlası madeni ve baz yağ da dahil edildiğinde ve talep fazlası yağın 10 numara yağa konu edildiği varsayımından hareketle 10 numara yağ miktarının 298,6 bin tona çıktığı tahmin ediliyor.

Yılın ilk çeyreğinde (2018) madeni yağ satışları yüzde 6,15 arttı

Atık yağlarının yasadışı şekilde akaryakıt akar yakıt faaliyetlerine konu edilmesi nedeniyle Türkiye’de toplanan atık motor yağı miktarının arttırılamadığını söyleyen sektör temsilcilerine göre, miktarın arttırılması için öncelikle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu(EPDK) lisansı kapsamına alınan atık yağlardan baz yağ üretim faaliyetlerinin denetlenmesi gerekiyor. Ayrıca Türkiye’de kurulacak ileri teknoloji rafinasyon tesislerinin, kayıt dışına giden atık madeni yağların yüksek katma değerli ürünlere daha fazla dönüştürülmesini sağlayacağına vurgu yapan sektör temsilcileri, yapılacak bu tür çalışmalarla PETDER’e teslim edilen atık motor yağında artış yaşanacağını, böylece atık motor yağlarının yasadışı şekilde kullanımı önlenerek ekonomiye katkı sağlanacağı belirtiyor.

PETDER’den alına bilgilere göre, Türkiye’de Temmuz 2018 itibariyle EPDK’ya kayıtlı 130 madeni yağ lisansı bulunuyor ve bunları 19’u ise atık geri kazanım alanında faaliyet gösteriyor. 2016 yılında 464 bin ton olarak gerçekleşen Türkiye’nin toplam madeni yağ tüketimi, 2017 yılında yüzde 2,80 artış ile 477 bin tona yükseldi. Söz konusu tüketimin yüzde 51’i taşıt yağlarından, yüzde 40’ı endüstriyel yağlardan oluştu. Geri kalan yüzde )’luk kısım ise deniz yağları ve greslerden oluştu. Böylece 2017 yılında Türkiye’de 243 bin ton taşıt yağı, 190 bin ton endüstriyel yağ, 22 bin ton deniz yağları ve 22 bin ton gres yağı tüketildi. 2017’de tüketilen 243 bin taşıt yağının yüzde 84’ü ise motor yağı olarak  kullanıldı.2017 yılında 2016’ya göre yüzde 5 artış kaydeden Türkiye’nin motor yağı tüketimi,233 bin tondan 243 bin tona yükseldi.2017’deki 243 bin ton yakıt yağının yaklaşık yüzde 61’i ticari araçlar tarafından kullanıldı. Böylece 2016’da 122 bin ton olan ticari araçların yağ kullanımı 2017 yılında 123 bin tona çıtı. Söz konusu dönemde binek araçlarında 76 bin ton,motorsiklerde ise 4 bin ton taşıt yağı kullanıldı. Türkiye’de madeni yağ tüketimindeki artış bu yılın ilk çeyreğinde de devam etti.PETDER üyesi olan ve olmayan dokuz şirketin katılımıyla PwC tarafından hazırlanan rapora göre firmaların toplam madeni yağ satışları bu yılın ilk çeyreğinde 2017 yılının aynı dönemine göre yüzde 6,15 artış kaydetti.

Eylül 2018, dünya eki