İç pazarda sektör çıkış yolunu ihracat ve büyük ölçekli projelerde arıyor(1):Çelik boru

Türkiye çelik boru üretiminin yüzde 55’ini iç pazarda tüketirken yüzde 45’ini ihraç ediyor. Sektörün kurulu kapasitesi 8 milyon, üretimi ise 6 milyon ton.


Boru sanayiinde global pazarın önde gelen üretici ve ihracatçı ülkeleri arasında yer alan Türkiye’de; sektör, özellikle iç pazardaki talep daralmasına bağlı olarak 2018 yılında kayda değer oranda küçüldü. Ortama 4,5 milyon ton dikişli çelik boru, 1,5 milyon ton plastik boru ve büyük oranda CTP borunun üretildiği Türkiye’de, çelik üretimin yüzde 55’i, plastik borunun 1,3 milyon tonu ve CTP boruların yüzde 80’i iç pazara sunuluyor. İç pazarda boruların temel kullanım alanlarını ise kamu ve özel sektör tarafından yapılan alt ve üst yapı projeleri ile inşaat sektörü oluşturuyor.2018 yılında döviz kuru ve global ekonomideki belirsizliklere bağlı olarak inşaat yatırımları ile kamunun altyapı projelerinin durma noktasına geldiğine dikkat çeken sektör temsilcileri, bunun iç talepte kayda değer oranda daralmaya neden olduğunu söylüyor.

İç talepteki daralma nedeniyle 2018 yılında Türkiye çelik üretiminde yüzde 10, plastik boru üretiminde yüzde 8 azalma, CTP boru pazarında ise yaklaşık yüzde 25 küçülme yaşandığını söyleyen sektör temsilcileri, iç pazardaki kayıpların telafisi için üreticilere, ihracata daha fazla odaklanmaları önerisinde bulunuyor. Sektör temsilcileri, bu noktada TANAP gibi uluslararası petrol ve doğalgaz nakil hatlarının Türkiye boru üreticileri için önemli bir referans olduğu ve büyük ölçekli yeni projeler için fırsat sunacağı görüşünde birleşiyor.

Küresel ölçekli hidrokarbon rezervlerinin yüze 70’inden fazlasına sahip Hazar Havzası, Ortadoğu ve Güney Akdeniz ülkelerine komşu olan Türkiye, coğrafi konumunun getirdiği avantaj sayesinde enerji kaynaklarının ithal ve ihraç eden ülkelerin merkezinde yer alıyor. Güçlü konumu sayesinde enerji nakil hatları arasında köprü görevi gören Türkiye, bu avantajını uluslararası boru hattı projelerinde yer alarak değerlendiriyor. Türkiye’nin uzun vadede Orta Asya, Hazar ve Ortadoğu’daki zengin doğalgaz ve petrol rezervlerini Avrupa’nın ana tüketim merkezlerine ulaştıracak başlıca enerji köprüleri arasında yer alması bekleniyor.

Öte yandan Türkiye; küresel ekonomiye entegre  olmak amacıyla son yıllarda büyük çaplı alt yapı yatırımlarına da hız verdi. Söz konusu projeler başta inşaat ve boru olmak üzere birçok sektör için yeni iş hacmi yarattı. Ancak özellikle 2018’in ikinci yarısından itibaren hissedilen global ekonomideki belirsizlikler ve döviz kurundaki artış, Türkiye’deki bir çok alt ve üst yapı projesini durma noktasına getirdi. Bu durumun, başta boru olmak üzere imalat sanayine iç pazar daralması olarak yansıdığını kaydeden sektör temsilcileri, daralmanın bu yıl da süreceği beklentisi içinde olduklarını söylüyor. İç pazardaki daralmaya bağlı yaşanan kayıpları telafi etmek için üreticilere ihracata daha fazla odaklanmalarını öneren sektör temsilcileri, bu noktada uluslararası petrol ve doğalgaz nakit hatlarının Türkiye boru üreticileri için önemli bir fırsat sunduğuna dikkat çekiyor.

TANAP’ın, yerli üreticiler için yeni projelerin önünü açması beleniyor

Türkiye boru sektörü, büyük ölçekli uluslararası projelere daha çok enerji hatları üzerinden dahil olurken, bu sayede sektör, global pazardaki rekabetçi konumunu koruyor.

 

TÜRKİYE’NİN ÇELİK BORU ÜRETİM KAPASİTESİ

TÜRKİYE’NİN 2018 YILI DİKİŞLİ ÇELİK BORU ÜRETİM İ

TÜRKİYE’NİN 2018 YILI DİKİŞLİ ÇELİK BORU İHRACATI

8 MİLYON TON

4,4 MİLYON TON

1,6 MİLYAR $

 

Büyük ölçekli uluslararası projelerde edinilen tecrübe, Türkiye boru sektörünün prestijini artırmanın yanı sıra üreticilere yeni projelerde yer alma fırsatı da sunuyor. Daha önce Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı’nda yer alarak tecrübe kazanan Türkiye boru üreticileri, TANAP’ta da yer alma imkanı buldu. Azerbaycan’dan Türkiye’ye oradan Avrupa’ya taşınmasını öngören  ve Güney Gaz Koridoru’nun önemli ayaklarından birini Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP) teşkil ediyor. TANAP’ta yaklaşık 1,2 milyon ton çelik borunun kullanılması planlanıyor. Bu miktarın yaklaşık yüzde 80’nini oluşturan 960 bin tonluk çelik boru, Türkiye’li firmalar tarafından üretilip teslim edildi. TANAP’ın Türkiye boru sektörü için önemli bir referans olacağına dikkat çeken sektör temsilcileri, söz konusu proje ile uluslar arası doğal gaz ve petrol boru hattı ihalelerinden daha fazla pay alınabileceğini söylüyor. Kullanım alanı ve imal edildiği malzeme bakımından farklılık gösteren borular, çelik, plastik, CTP ve beton gibi belli başlı gruplara ayrılıyor.

Türkiye dikişli çelik boru, üretim, ihracat ve ithalatı (bin ton)

Yıllar

Üretim

İhracat

İthalat

2014

4.200

1.822

121

2015

4.520

1.753

246

2016

5.210

1.643

222

2017

5.004

1.829

207

2018

4.450

2.037

*207,3

Kaynak: TÜİK; ÇEBİD ; * 2018 yılı ithalat miktarı Ocak-Kasım verileri baz alınarak yıllıklaştırılmıştır.

Türkiye, global çelik boru üretim ve ihracatında dördüncü sırada yer alıyor.

Ürün grupları arasında çelik borular en geniş kullanım alanına sahip kategoriyi oluşturuyor. Üretim yöntemine göre Türkiye’deki çelik boruların tamamına yakını dikişli borulardan oluşuyor ve Türkiye’nin dikişli boru üretim teknolojisi, gelişmiş ülke pazarlarına yapılan ihracatın da etkisiyle üst seviyede yer alıyor. Dikişsiz çelik boruda ise tersi bir durum yaşanıyor. Dikişsiz çelik boru üretim teknolojisi iç piyasada ve ihracatta rekabet edebilme şansının düşük, yatırım maliyetinin ise yüksek olması nedeniyle gelişemediğini söyleyen sektör temsilcileri, buradan hareketle kısa vadede Türkiye’de dikişsiz çelik borulara yönelik büyük çaplı bir yatırım beklemediklerini, ancak dikişli borularda modernizasyon, ürün çeşitlendirme, kalite ve kapasite artırımına yönelik yatırımların devam edeceğini belirtiyorlar.

Çelik Boru İmalatçıları Derneği’nden (ÇEBİD) alınan verilere göre, Türkiye çelik boru üretim sektöründe 30 firma faaliyet gösteriyor. Dolaylı ve doğrudan 50 bin kişinin istihdam edildiği sektörün, yıllık ortalama 8 milyon ton üretim kapasitesi bulunuyor. Yıllık üretim kapasitesinin yüzde 65’ini kullanan Türkiye, 2018 yılında 4.450 milyon ton dikişli çelik boru üretti. Türkiye mevcut üretimi ile globalde Çin, Rusya ve Güney Kore’den sonra dördüncü, ihracatta ise Çin, İtalya ve Güney Kore’den yine dördüncü sırada yer alıyor. 2015 yılı global dikişli çelik boru üretim verilerine göre Çin 69,7 milyon ton ilk sırada bulunuyor. Çin’i 8,3 milyon ton ile Rusya,4,9 milyon ton ile Güney Kore, 4,5 milyon ton ile Türkiye ve Japonya takip ediyor. Üretimde olduğu gibi ihracatta da Çin ilk sırada yer alıyor. 2016 yılı global dikişli boru verilerine göre Çin 4,71 milyon ton ile küreselde en çok ihracat yapan ülke oldu. Çin’i 2,79 milyon ton ile İtalya, 1,98 milyon ton ile Güney Kore, 1,64 milyon ton ile Türkiye ve 1,54 milyon ton ile Almanya takip ediyor. Net veriler olmasa da ülkelerin, söz konusu sıralamadaki yerinin 2018 yılında da aynı olduğu tahmin ediliyor.

Çelik boru ihracatı, 2018’de miktarda ve değerde arttı

Boru sektöründe net ihracatçı konumda bulunan Türkiye, global çelik üretiminde olduğu gibi ihracatında da dördüncü sırada yer alıyor. Avrupa ve Ortadoğu pazarlarına yakın olması, ürün kalitesinde uluslararası standartları yakalaması, ulusal ve uluslararası bir çok referans projeye sahip olması gibi faktörler, Türkiye’nin çelik boruda net ihracatçı olmasında etkin rol oynuyor. Uluslararası ekonomik ve politik konjonktürdeki gelişmelere ve talep koşullarına bağlı olarak Türkiye, üretimin yaklaşık yüzde 45’ini ihraç ediyor. Türkiye’nin başlıca ihracat pazarları ise Avrupa Birliği ülkeleri ile ABD ve Ortadoğu ülkeleri oluşturuyor. Bu pazarların dışında Türk cumhuriyetlerinde artış eğilimi gösteren çelik boru talebinin, Türkiye çelik boru ihracatı için bir fırsat olabileceği düşünülüyor. ÇEBİD’den alınan bilgilere göre, Türkiye 2018 yılında üretttiği 4.450 milyon ton dikişli borunun 2 milyon tonunu ihraç etti. 2017 yılına göre dikişli boru ihracatı miktarda yüzde 7,32değerde yüzde 27,7 artış kaydeden Türkiye,2018 de miktar bakımından 2 milyon ton, değer bakımından 1.669 milyon dolarlık ihracat yaptı. Bu dönemde en çok ihracat yapılan ilk üç ülke ise sırasıyla Romanya, ABD ve İngiltere oldu. Ocak-Aralık 2017 döneminde ihraç edilen dikişli çelik boruların yüzde 7,93’ünü büyük çaplı dikişli borular oluşturuyordu. Bu oran 2018’de yüzde 17’ye yükseldi.

Net ihracatçı olmasına karşın Türkiye, özellikle dikişsiz çelik boru ithalatı yapıyor. 2000’li yıllarda sektöre yapılan yatırımlarla azalma eğilimi gösteren Türkiye’nin çelik boru ithalatı,2004 yılından 2013’e kadar yüzde80 azaldı. 2018 yılında ise Türkiye, yaklaşık 207 bin ton dikişli çelik boru ithal etti ve söz konusu ithalatın 89 bin tonu büyük çaplı borulardan oluştu.

İç talepte daralma nedeniyle çelik boru üretimi yüzde 10 azaldı

Türkiye çelik boru alanında global pazarın ilk dört ihracatçısı arasında yer alsa da yıllık üretimin yaklaşık yüzde 55’ini iç pazara sunuyor. 2018 yılının ikinci yarısında yurtiçi talepte meydana gelen daralma ve kamu yatırımlarındaki kısmi ertelemelerin iç pazarda  satışları düşürdüğüne dikkat çeken sektör temsilcileri, ihracatta artış yaşanmasına rağmen iç Pazar satışlarının önemli ölçüde düşmesinden dolayı üretiminde yüzde 10 azaldığını kaydediyor. Uzmanlar, iç piyasadaki talep daralmasının bu yılın ilk yarısında da süreceği öngörüsünde bulunuyor. Bunun yanı sıra ABD’nin çelik sektörüne getirdiği yüzde 50 gümrük vergisi ve AB’nin başlattığı kota uygulamasının ise ihracatta sorun oluşturduğunu belirten sektör temsilcileri, bu bölgelerde meydana gelebilecek ihracat kayıplarının telafisi için firmalara yeni ve alternatif Pazar bulmalarını öneriyor. Öte yandan sektör temsilcileri,  Türkiye boru sektörünün iç piyasada ve ihracat pazarlarında fiyat rekabetini sürdürebilmesi için hammaddeyi uygun koşullarda temin etmesinin kritik önem taşıdığının altını çiziyor.

Türkiye çelik üretiminde kullanılan yassı çelik ürünlerinin yaklaşık yüzde 70’i iç pazardan, kalan kısmı başta Rusya, Ukrayna ve AB ülkelerinden olmak üzere ithal ediliyor. Hammaddenin büyük kısmı yurtiçinden temin ediliyor olsa bile sektör, döviz kurundaki dalgalanmalardan olumsuz etkileniyor. Sektör temsilcileri, bunu da yerli yassı çelik üreticilerinin satışlarını dolar, çelik boru üreticilerinin ise yurtiçi satışlarını Türk Lirası bazında yapmasına bağlıyor. Sektörün bir diğer sıkıntısını ise sıcak yassı çelik ithalatına uygulanan gümrük vergisi oluşturuyor. Çelik boru üretiminde kullanılan sıcak yassı çelik ithalatına uygulanan yüzde 9 oranındaki gümrük vergisinin bu sene içi yüzde 6’ya düşürüldüğü bilgisini veren sektör temsilcilerine göre, bu oran hammaddenin küresel piyasa fiyatlarından temin edilebilmesi imkanı sağlamakta yetersiz kalıyor

Dünya, boru eki, 28 Ocak 2019, İshak Sevgin