Yabancı mühendislerin çalışmasına yeni kolaylıklar

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu(YUKK), Türkiye’deki yabancıların oturma izinleri konusunda bazı değişiklikler içeriyor. Değişiklilerle ülkemizde çalışacak yabancı mühendislere yeni kolaylıklar sağlanıyor.Çalışma ve ikamet yasalarındaki yeniliklerÜlkemizde ikamet edecek ve çalışacak yabancılara ilişkin iki önemli yasa hukuk sistemimize girmiş oldu. Bunlardan ilki 06.03.2003 tarihinde Resmi Gazete’ de yayınlanan 4817 “Yabancıların çalışma izinleri hakkında kanun” idi. Bu kanuna ilave olarak 4.4.2013 tarihinde 6458 sayılı “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu(YUKK)” kabul edildi.Bu iki yasa mühendisleri doğrudan ilgilendiren maddeler içeriyor. Özellikle yabancı ülkelerde öğrenim gören veya çalışan teknik elemanların ülkemizde kalabilmeleri ve çalışabilmeleri için gerekli koşullar bu yasalarda tanımlanıyor. Yabancı öğrencilerin çalışma koşulları ise YUKK’ da açıklanıyor.Yabancı mühendislerin ikamet ve çalışma hakları4817 sayılı yasa yabancı bir mühendisin Türkiye’de çalışma süresini” hizmet akdinin veya işin süresine göre, belirli bir işyeri veya işletmede ve belirli bir meslekte çalışmak üzere en çok bir yıl geçerli olmak üzere verilir” şeklinde tanımlamaktadır. Bu süre aynı işyerinde olmak üzere önce 3 yıla, daha sonra da 6 yıla kadar uzatılabilmektedir Süresiz çalışma izni ise “Türkiye’de en az sekiz yıl kanuni ve kesintisiz ikamet eden veya toplam altı yıllık kanuni çalışması olan yabancılara” hiçbir kısıtlama yapılmadan verilmektedir. Bu çalışma izin belgelerinin harç bedeli ise yine sürelere bağlı olarak 500.000 TL’ye kadar çıkmaktadır. Bu bedelleri tespitte, karşılıklar ilkesi esas alınmak koşuluyla Dışişleri Bakanlığı yetkilendirilmiştir. Kanunda 23.05.2007 yılında kabul edilen 5665 sayılı kanunla bazı değişiklikler yapıldı. Yabancı mühendislerin çalışma izinleri alabilmelerinde yasada ” Başvurulan iş için ülke içinde o işi yapacak aynı niteliğe sahip kişilerin bulunması” halinde izin verilmesini engelleyici maddeler var olmakla birlikte, konunun uzmanları bu yasa ve değişikliklerini, ”Böylece yabancı mühendislerin ülkemizde çalışmalarının önü açılmış oldu” şeklinde yorumlamaktadırlar. Bunun haklı gerekçeleri olduğu yasa incelendiğinde kolaylıkla anlaşılmaktadır. Öncelikle 1 yıl süre ile yabancı bir mühendise gecikme olmadan çalışabilmesi için ön izin verilebilmektedir. Böylece yabancı mühendislerin hiçbir kontrol ve incelemeye tabi olmadan birçok projeyi tamamlaması mümkün hale gelmektedir. Öte yandan aynı işi yapabilecek özelliklere sahip mühendislerin ülkemizde olup olmadığı nasıl tespit edilecektir. Burada mühendislerin haklarını korumak ile sorumlu TMMOB’nin yeri nerede olacaktır. Yasada bu hususlar yer almamıştır.Öte yandan Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (6458 sayılı kanun) yukarıdaki hususları teyit ederken, özellikle öğrenim amaçlı ülkemizde bulunan öğrencilere de çalışma hakları tanıyor. Yasada” Türkiye’de öğrenim gören ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencileri, çalışma izni almak kaydıyla çalışabilirler.” denilmektedir. Böylece bugüne kadar Türkiye’de çalışma hakkı olmayan yabancı öğrenciler de yasayla birlikte çalışma hakkına sahip oldular.  Ön lisans ve lisans öğrencileri Türkiye’de bir yılı doldurduktan sonra çalışma izni alabilecekken, lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencileri için böyle bir sınırlama yasada bulunmuyor.Yasaların olası sonuçları Her iki yasa uluslararası yetişmiş işgücünün serbest dolaşımının önünü açan bir temel özelliği bulunmakta. Özellikle yabancı yatırımcılar istediği yabancı mühendisi, ödeyeceği bazı harçlar dikkate alınmaz ise kolaylıkla ülkemizde çalıştırabilecek. Bu da “işgücü piyasası” için önemli değişikliklere neden olabilecektir. Öncelikle işverenler istedikleri nitelikli işgücünü ülkemize kolaylıkla getirilebilecektir. Gelişmiş ülke ekonomilerinin durma noktasına geldiği günümüzde, çeşitli alanlarda uzmanlaşmış mühendislerin işsiz kalmış olması muhtemeldir. Ve onların yaşadıkları ülkeler dışında iş aramalarından daha doğal bir şey olamaz. Nitekim Türkiye’deki kariyer şirketlerine yabancı başvurularında son yıllarda yüzde 100’ün üzerinde artış olduğu, bu alanda çalışan şirket yetkilileri tarafından ifade edilmektedir. Çok daha olumsuz etkinin görüleceği kesim ise genç ve mesleğe yeni adımını atan mühendisler olacaktır. Bir yılı aşmayan sürelerle çalışmaya hazır birçok geri kalmış ülke mühendisinin düşük ücretlerle ülkemizde çalışmayı kabul edeceklerini tahmin etmek mümkündür. Yabancı öğrencilerin kısıtlama ve ayrıntılı kurallar olmadan çalışma izinlerine sahip olabilmeleri ise birçok sorunu içerisinde barındırmaktadır. İş bulamadığı için yüksek lisans ve hatta doktora yapmak zorunda kalan meslektaşlarımızla, yabancı öğrenciler bu kanunla karşı karşıya gelmiş olacaktır. Bu kesim için iş bulamamanın  yükü daha da  ağırlaşmış olacaktır.20 Ekim 2013