Üniversiteye süt analizi için izin Bakanlık’tan

Tüm üniversiteler arasında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı onaylı süt analizi yapma izin belgesini ilk olarak Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi aldı.  Tükettiğimiz gıdaları güvenli ve sağlıklı olabilmesi için onların kontrollerinin kamusal denetimden geçmesi adeta bir zorunluluk. Denetimin çıkarı olan taraflarca yapılması yerine kamu görevi yapan Bakanlık ve Belediyeler gibi kurumlarca yapılmasında, tarafsızlığın başka türlü sağlanmasının mümkün olamayacağı düşüncesi yatıyor. Her ne kadar bu anlayış denetimlerin kamu adına özel şirketler tarafından yapılabilmesi sağlanarak günümüzde iyice sulandırılmış olsa da, denetimde kamusallık anlayışı devam ediyor. Denetimin önemli araçlarından birisi de yetkinliği ve donatısı uygun laboratuvarlar. Günümüzde bu tür analizler yetkilendirilmiş laboratuvarlar tarafından yapılmaktadır. Yetkilendirmeler ise  Ulusal ve uluslararası akreditasyon kuruluşları tarafından verilen belgelerle geçekleştirilmekte. Örneğin ülkemizde TÜRKAK veya onun yetkilendirdiği Şirketlerin bu tür belgelendirmeleri yaptığı bilinmektedir. Ancak bir konuda analiz yapma ihtiyacı doğduğunda Üniversitelerin ilgili bölümleri ilk akla gelen kuruluşlar arasında yer alır.  Örneğimizde süt analizi yaptırmak için Üniversitelerin veterinerlik, ziraat ve gıda bölümlerinin sertifikaları var mı diye kimsenin aklına gelmez. Çünkü bu kurumlar bir gıda maddesi olan süte ilişkin bilimsel eğitim veren kurumların başında gelir.Ancak Bakanlık ve Üniversitelerimizden birisi öyle düşünmemektedir ki aşağıda ki haber basınımızda yer alabildi. Önce haberi ve daha sonra ise konuya ilişkin bazı bilgileri sizlerle paylaşmak istiyoruz.Rektörün sevinciBakanlıktan süt analizi yapabilmek için izin belgesi alan rektörün duyguları yerel gazetede şöyle anlatılıyor; “Üniversitenin başarısını ve mutluluğunu paylaşmanın gururunu yaşadığını dile getiren Rektör Prof. Dr. Mustafa Saatcı, "Üniversitemiz, Türkiye'deki bütün üniversiteler içerisinde ilk olarak Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'na ait süt örneklerini analiz etme iznini almıştır. Bu Türkiye genelinde 5 ilde Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın laboratuvarları analizleri yapabilirken, ilk kez bir üniversitede bu çalışmayı biz başlatıyoruz. Bu laboratuvardan analizini yaptıran üreticilerimizin sütleri daha fazla değer kazanacaktır. Bu çalışmayla birlikte çevre illerimizdeki analizlerde burada yapılacaktır. Bu şehir sürekli süt analizi yapan bir il haline gelecektir. Bu bölgede İzmir'den daha yakın bir laboratuvar yok, çalışmaların yoğunluğuna bakacak olursak, laboratuvarımızı 2 yada 3 vardiya çalıştırmak zorunda kalabiliriz" dedi.” Haber üniversitenin analiz yapma izin belgesini almasının, özellikle üniversiteler arasında ilk olmanın Üniversite için önemini Rektör’ün ağzından veriyor. Rektör yarattığı iş olanağının büyüklüğünü vurgularken kazanılacak maddi gelirin yüksekliği dışında başka bir şey düşünmediğini açığa vuruyor. Süt analizi yapana belge kim veriyor? Süt analizi yapabilecek Şirketleri belgelendirme yetkisi, 5996 sayılı(kabul Tarihi:11/6/2010) Veterinerlik, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ile Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığı’na verilmiş. Bu kanunun amacı içerisinde halk sağlığını korumak da yer almakta. Kanunda Bakanlığı bu amaçla her türlü örgütlenme olanağı sağlarken, gıda ürünlerinin denetimi için eleman bulundurma ve analizler için laboratuvar kurma yetkisi de vermekte. Ayrıca Kanun bu amaçla özel analiz laboratuvarların açılabilmesine de olanaklı hale getirmekte. Ancak özel şirketlerin özel laboratuvar açması Bakanlık onayı ile mümkün olabiliyor.Bakanlık böylelikle bu oyunda tek adam olduğunu yasal çerçeve içerisinde afişe ediyor. Örneğin Bakanlık herhangi bir özel şirketin bir akreditasyon kurumu tarafından alacağı belgeyi yeterli görmüyor. Hatta bir özel şirketin laboratuvar analiz sonuçlarını da Bakanlığın onayına tabi olduğu bir yapı kanunla inşa edilmiş durumda. Bu yapıda belgeli bir laboratuvarın Bakanlığı zor duruma düşürecek bir analiz sonucunu belgelemesi imkansız hale geliyor. Pirinçte GDO tartışmaları sırasında İTÜ’ye Bakanlık tarafından yapılan baskılar, hazırlanmış raporun değiştirilmesi için Bakanın İTÜ Rektörünü makamına çağırması örneği unutulmayacak bir durumdur. Bu örnek varken siyasal iktidarlar tarafından kontrol edilen bu tür belgelerin doğruluğu şüpheyle karşılanacağı açıktır.Bakanlığın sadece özel laboratuvarları kontrol etmekle yetinmediği Kanununun diğer maddelerinde iyot gibi açığa çıkmaktadır.Oluşturulan hukuki zemin ile sadece özel laboratuvar değil aynı zamanda üniversitelerin analiz yapabilmesine Bakanlıkça belgelendirilme zorunluluğu ön koşulu getirilmiştir. Bu da yetmemiş daha sonrası gelişecek olayları da dizginlemek için hukuki temel kanun içerisinde formülü edilmiştir.Bakanlığın beğenilmeyen veya itiraz edilen analiz sonuçları ile ilgili tüm yetkileri elinde tutmasını başka türlü izah etmek imkansızdır Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi konumuYukardaki haber üniversiteye maddi kazanç sağlanacağını gözler önüne sererken bazıları için hayati olan bazı temel olumsuzlukları içermektedir.Her şeyden önce bilimin güvencesi olan bir üniversite bir alanda siyasetin kontrolündeki bir başka organizasyonun denetimini kabullenmiştir. Bir üniversitenin siyasallaşan bir başka kurumdan icazet alması onun bizatihi kendi varlığını reddetmesi, bağımsızlık ve özerkliğini yitirmesi anlamına gelmektedir. Öte yandan Rektörün tek süt analizi yapabilen üniversite olduğunu söylemek, her şeyden önce diğer üniversitelerin ilgili bölümlerini yok saymak anlamındadır. Bu durum ülkemizdeki üniversitelerin son günlerde düştüğü durumun önümüzdeki dönemde giderek yaygınlaşacağının bir göstergesidir. Bu da üniversitelere olan güvensizliği pekiştirecektir. Öte yandan kamu görevi yürüttüğü iddiasında olan bakanlığın bu sunuşta araç olması diğer kamu kurumlarını görmezden gelmesini anlaşılır yeri yoktur. Bırakın bir çok üniversitenin analiz yapabileceği gerçeğini, Hıfzısıhha Enstitüsü ve TSE’yi bu tür analizleri yapamayacağı anlamına gelmektedir.Bu yönleriyle haber oldukça tehlikeli yönelişin ayak izlerinden birisi olarak kabul edilmelidir.21 Eylül 2013