Yabancı mühendisin ücreti yüzde elli daha fazla…..

Mühendislerin sorunlarının geçmiş yıllara göre artarak sürdüğü bir gerçek. Bu sorunların başında hiç şüphesiz işsizlik geliyor.  Bir diğer sorun ise mühendislerin yeterli düzeyde ücret alamamaları. Mesleği ile ilgili işlerde ve işyerlerinde çalışamamaları, iş güvencesinin olmaması, kadın mühendislerine yönelik ayrımcı yaklaşımlar burada sayamayacağımız diğer sorunlardan bazıları.Mühendislerin maaşlarının yetersizliğinin önemli nedenleri arasında büyük ölçekli yatırımların olmaması, teknoloji geliştirme faaliyetlerinde zayıflıkları sayabiliriz. Ancak düşük ücreti kalıcı kılan, ihtiyacın çok üzerinde mühendisi hazır bekleten mevcut ekonomik ve siyasal sistem. Yükseköğretimin istihdamla ilişkilendirilecek şekilde planlanmasından sorumlu ve görevli tek yetkili kurum olan YÖK’ün böyle planı, derdi olmadığı gibi üniversite mezunlarının işsiz kalması veya düşük ücreti kabullenmesini öngördüğünü söylemek yanlış olmayacaktır. Hatta sorunun sürekliliğini sağlayan kurumların başını YÖK’ün çektiği görülmektedir.Bu temel sorun özellikle çözülmez iken birçok Kurum mühendislerin maaşları konusunda kararlar almakta ve bu alanı düzenlemektedir. Mühendislerin maaşlarını düzenlemeyi amaçlayan, asgari ücret belirlemeye yönelik bu çabaların yaratılan “mühendis iş piyasası” nedeniyle yararı soru işaretlidir ve bu piyasa koşulları karşısında yenilgiye mahkum kalacağı kabul edilmelidir.Aşağıda anlatacağımız durum ise mühendisin asgari ücreti konusunda iki farklı kamu kurumunun uyumsuzluğunun bir örneği. Aynı özelliklere sahip bir yabancı mühendisin ücreti ile bizlerin ücreti arasında farklılığın gerekçesini bizim açıklayabilmemiz ise imkansız.  Mühendislerin asgari ücreti nedir?SGK ve TMMOB arasında düzenlenen bir protokolle 2013 yılı için mühendis ve mimar maaşları için asgari ücretin brüt 2.700 TL( yaklaşık 1.317 $/981 €) olması kararlaştırılmıştır. Böylece işverenler bu miktarın altında SGK bildirimi düzenleyemeyecek ve dolayısıyla daha düşük maaş ödemelerin önüne bir engel daha konulmuş olacaktı. Hatta meslek odalarımızın birçoğu meslektaşlarına yaptığı çağrılarla SGK prime esas maaşlarının bu miktarların altında düzenlemesi halinde durumu kendilerine bildirmelerini istemişlerdir. Böylece Odalarımız üyelerinin hak kayıplarını engellemek için böylesi bir yolu da kullanmak durumuyla karşı karşıya kalmıştır. Bu yolun ne kadar yararlı olduğunu bilemiyoruz. Uygulamanın sonuçları hakkında bir değerlendirme yapabilmek için Oda’lardan yardım isteyen mühendislerin sayısı, başvuruda bulunanların elde ettikleri sonuçlar hakkında verilere ihtiyaç vardır. Öte yandan SGK prim kayıplarını engelleyecek bir ilave araç olarak gördüğü bu protokolden ne kadar yararlanmıştır, bilinmez. Ancak işverenlerin pirim bildirimlerinde mühendisler için daha özenli davranmak zorunda kalacakları söylenebilir.Yukarıdaki protokolden anlaşılacağı SGK prim gelirlerini arttırmayı amaçlarken, TMMOB mühendislerin düşük ücretle çalıştırılmasını engellemeyi hedeflemiştir.Yabancı mühendise daha yüksek ücret Türkiye’nin sosyal güvenlik kurumu mühendis ve mimarların asgari ücretini prim alacaklarını garanti altına almak için düzenlerken bir başkası ise aynı özelliklere sahip yabancı uyruklu mühendislerin ücretlerini kararlaştırıyordu.Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye de çalışan yabancı uyruklu mühendislerin ücretlerinin daha yüksek olmasına özen göstermektedir.  Bakanlık tarafından yabancı mühendislerin asgari ücretleri aşağıdaki gibi olması gerektiğini ilan etmiştir.    “ a) Üst düzey yöneticiler, pilotlar ve ön izin talebinde bulunan mühendis ve mimarlar için asgari ücretin 6,5 katı,     b) Birim veya şube müdürleri ile mühendis ve mimarlar için asgari ücretin 4 katı,     c) Uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacaklar ile öğretmenler için asgari ücretin 3 katı,”Yukarıdaki tanımlamaya göre yabancı mühendis ve mimar için Bakanlığın kabul ettiği asgari ücret 2013 yılı için 4.084 TL (1.992 $/1.484 €) olmaktadır. .Anlaşılacağı üzere Çalışma Bakanlığı bizlerle aynı konumdaki yabancı mühendislerin %50 daha fazla ücretle çalışmasını uygun görmektedir. Görüleceği üzere devletin bu iki kurumu mühendislerin ücretlerine ilişkin bir kural getirirken onların düşük ücretle çalışmalarını önleyecek bir perspektiften, anlayıştan tamamen uzaktalar. Bu konuda yükseköğretim planlama sorumluluğu ve görevi olan YÖK’ için ise bu durum sorun olarak dahi görülmemektedir.Mühendislerin sorunlarının geçmiş yıllara göre artarak sürdüğü bir gerçek. Bu sorunların başında hiç şüphesiz işsizlik geliyor.  Bir diğer sorun ise mühendislerin yeterli düzeyde ücret alamamaları. Mesleği ile ilgili işlerde ve işyerlerinde çalışamamaları, iş güvencesinin olmaması, kadın mühendislerine yönelik ayrımcı yaklaşımlar burada sayamayacağımız diğer sorunlardan bazıları. Mühendislerin maaşlarının yetersizliğinin önemli nedenleri arasında büyük ölçekli yatırımların olmaması, teknoloji geliştirme faaliyetlerinde zayıflıkları sayabiliriz. Ancak düşük ücreti kalıcı kılan, ihtiyacın çok üzerinde mühendisi hazır bekleten mevcut ekonomik ve siyasal sistem. Yükseköğretimin istihdamla ilişkilendirilecek şekilde planlanmasından sorumlu ve görevli tek yetkili kurum olan YÖK’ün böyle planı, derdi olmadığı gibi üniversite mezunlarının işsiz kalması veya düşük ücreti kabullenmesini öngördüğünü söylemek yanlış olmayacaktır. Hatta sorunun sürekliliğini sağlayan kurumların başını YÖK’ün çektiği görülmektedir.Bu temel sorun özellikle çözülmez iken birçok Kurum mühendislerin maaşları konusunda kararlar almakta ve bu alanı düzenlemektedir. Mühendislerin maaşlarını düzenlemeyi amaçlayan, asgari ücret belirlemeye yönelik bu çabaların yaratılan “mühendis iş piyasası” nedeniyle yararı soru işaretlidir ve bu piyasa koşulları karşısında yenilgiye mahkum kalacağı kabul edilmelidir.Aşağıda anlatacağımız durum ise mühendisin asgari ücreti konusunda iki farklı kamu kurumunun uyumsuzluğunun bir örneği. Aynı özelliklere sahip bir yabancı mühendisin ücreti ile bizlerin ücreti arasında farklılığın gerekçesini bizim açıklayabilmemiz ise imkansız.  Mühendislerin asgari ücreti nedir?SGK ve TMMOB arasında düzenlenen bir protokolle 2013 yılı için mühendis ve mimar maaşları için asgari ücretin brüt 2.700 TL( yaklaşık 1.317 $/981 €) olması kararlaştırılmıştır. Böylece işverenler bu miktarın altında SGK bildirimi düzenleyemeyecek ve dolayısıyla daha düşük maaş ödemelerin önüne bir engel daha konulmuş olacaktı. Hatta meslek odalarımızın birçoğu meslektaşlarına yaptığı çağrılarla SGK prime esas maaşlarının bu miktarların altında düzenlemesi halinde durumu kendilerine bildirmelerini istemişlerdir. Böylece Odalarımız üyelerinin hak kayıplarını engellemek için böylesi bir yolu da kullanmak durumuyla karşı karşıya kalmıştır. Bu yolun ne kadar yararlı olduğunu bilemiyoruz. Uygulamanın sonuçları hakkında bir değerlendirme yapabilmek için Oda’lardan yardım isteyen mühendislerin sayısı, başvuruda bulunanların elde ettikleri sonuçlar hakkında verilere ihtiyaç vardır. Öte yandan SGK prim kayıplarını engelleyecek bir ilave araç olarak gördüğü bu protokolden ne kadar yararlanmıştır, bilinmez. Ancak işverenlerin pirim bildirimlerinde mühendisler için daha özenli davranmak zorunda kalacakları söylenebilir.Yukarıdaki protokolden anlaşılacağı SGK prim gelirlerini arttırmayı amaçlarken, TMMOB mühendislerin düşük ücretle çalıştırılmasını engellemeyi hedeflemiştir.Yabancı mühendise daha yüksek ücret Türkiye’nin sosyal güvenlik kurumu mühendis ve mimarların asgari ücretini prim alacaklarını garanti altına almak için düzenlerken bir başkası ise aynı özelliklere sahip yabancı uyruklu mühendislerin ücretlerini kararlaştırıyordu.Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye de çalışan yabancı uyruklu mühendislerin ücretlerinin daha yüksek olmasına özen göstermektedir.  Bakanlık tarafından yabancı mühendislerin asgari ücretleri aşağıdaki gibi olması gerektiğini ilan etmiştir.    “ a) Üst düzey yöneticiler, pilotlar ve ön izin talebinde bulunan mühendis ve mimarlar için asgari ücretin 6,5 katı,     b) Birim veya şube müdürleri ile mühendis ve mimarlar için asgari ücretin 4 katı,     c) Uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacaklar ile öğretmenler için asgari ücretin 3 katı,”Yukarıdaki tanımlamaya göre yabancı mühendis ve mimar için Bakanlığın kabul ettiği asgari ücret 2013 yılı için 4.084 TL (1.992 $/1.484 €) olmaktadır. .Anlaşılacağı üzere Çalışma Bakanlığı bizlerle aynı konumdaki yabancı mühendislerin %50 daha fazla ücretle çalışmasını uygun görmektedir. Görüleceği üzere devletin bu iki kurumu mühendislerin ücretlerine ilişkin bir kural getirirken onların düşük ücretle çalışmalarını önleyecek bir perspektiften, anlayıştan tamamen uzaktalar. Bu konuda yükseköğretim planlama sorumluluğu ve görevi olan YÖK’ için ise bu durum sorun olarak dahi görülmemektedir.