En pahalı motorini tüketen ülkeyiz

AB ülkeleri arasında motorini en yüksek fiyatla tüketen 3 ülkeden birisi Türkiye. Üstelik en yüksek kükürt içeren motorin ülkemizde kullanılıyor.

Motorin fiyatlarının yüksekliğinin sadece ona uygulanan vergilerin yüksekliği ile açıklamak mümkün. Ancak konu çeşitli yönleriyle yeniden yeniden konuşulması gerekiyor. Çünkü motorin fiyatları konuşulduğunda siyasilerin her defasında farklı gerekçe üretiyor ve farklı nedenler ileri sürüyorlar. O nedenle önce bizler, konunun tam ortasında bulunanların da bıkmadan usanmadan güncel bilgilerle motorinde uygulanan fiyat politikalarını açıklamak ve dayatılan yakıt fiyatlarındaki  gerçekleri anlatmak göreviyle karşı karşıyayız. 

Türkiye de motorin politikaları

İktidarın özellikle yakıtlara olağan üstü vergi uyguladığı, hatta bu vergilerdeki oranların yüzde 60’lar seviyesine kadar ulaştığı  biliniyor. Bu nedenle de petrol varil fiyatları 115 dolardan 45 dolara, yaklaşık yüzde 60-65 oranında düşerken motorinde fiyat azalışları yüzde 15-20’lerde ancak kalabildi. Örneğin “TÜİK verilerine göre 2013’ün aralık ayından 2014’ün aralık ayına kadar olan bir yılda motorin yüzde 14.30 ucuzlamış.” Bu kadar az ucuzlamanın nedeni olarak ileri sürülen dolar kur değerlerindeki artış gerekçesinin doğru olmadığı da konuyu takip edenler tarafından sürekli vurgulanıyor. (bkz.(http://www.kimyamuhendisleriplatformu.org/DR/makaleler/do%C4%9Falgaza-zamm%C4%B1n-gerek%C3%A7esi-petrol-ve-kur-olamaz)

Öyle ki, 2014 yılı başı ile sonu arasında dolar kurunda artış sadece yüzde 10 kadar iken, kur artışıyla motorin fiyatlarında daha fazla indirim yapamadıklarını söyleyenlerin gerekçesinin anlamsızlığı yağ gibi su yüzüne çıkıyor.

Yıllardır motorin fiyatlarındaki artışlarda siyasiler petrol fiyatlarındaki yükselmelerle açıkladılar. Bunun da doğru olmadığı petrol fiyatları düştüğünde motorinin ucuzlamadığı yine bu sitede çeşitli yazılarda verileriyle ortaya konuldu.

Anlaşılacağı üzere motorin ve diğer yakıt fiyatları yukarı doğru giderken  “serbest ekonomik piyasa koşullarına göre” hareket edilirken aksi durumda oyunda kurallar değişiyor. Siyasal iktidar pompa da tahsil ettiği vergiden vazgeçemiyor.

Motorin tüketimi 

Türkiye’de tüketilen yakıtların %80’inden fazlasını dizel yakıtlar oluşturuyor. Pazarda iki tip dizel yakıt satılıyor. Bunlar kükürt oranı düşük veya Avrupa standartlarına uygun motorin ve kırsal motorin olarak ayrı ayrı fiyatlandırılıyor. Bunun yanında motorin yerine kullanılan 10 numara yağıda bu sınıfta değerlendirebiliriz. Bu yakıtlardan en az vergi uygulanan ise kırsal motorin. Tüketilen motorinin toplam %75’ini de bu tip motorin oluşturmakta. Bazı yıllarda kırsal motorin kullanımında azalmaların olmasının nedeni ise 10 numara yağda düşük olan vergiler nedeniyle bu yakıtın tercih edilmesidir.

Bu güne kadar Maliye tüketimi vergiler de yaptığı ayarlamalarla düzenledi. Bunu da vergi kaybının azalmaması ve hatta daha fazla vergi toplama şeklinde formülleştirdi. Örneğin kükürt oranı yüksek kırsal motorinin tüketimini azaltmak için çevreci bir yaklaşım sergilenmedi. Az kükürt içeren motorinin kullanımı arttırmak için bu yakıttaki vergiler, kırsal motorindeki ile eşitlenmedi. Bir başka örnek uçak yakıtları için de verilebilir. Doğayı en fazla kirleten bu yakıtın kullanımını azaltıcı ulaşım politikaları yerine hava yolu teşvik gördü. Büyük tanıtım faaliyetlerine rağmen demiryolu ve toplu taşıma yerine karayolu ve özel araç kullanımının çok daha fazla arttığı rakamlarda görülüyor.

 AB ülkelerinde en pahalı motorini Türkiye kullanıyor

Aşağıda 28 Ocak 2015 tarihi itibariyle esas olarak AB ülkeleri ile bazı komşu ülkelerdeki motorin pompa fiyatları veriliyor. Görüleceği üzere nüfusu, tüketim miktarları bizlerden çok daha az olan bu ülkelerde motorin fiyatları oldukça çok düşük. AB ülkeleri içerisinde motorine bizden daha fazla ödeme yapan sadece iki ülke var. İtalya ve İngiltere.

Yine aşağıdaki verilerin ilk sırasında anlamlı bir petrol kaynağına sahip olmayan Gürcistan yer alıyor. Gürcistan’da motorin bizden litrede kabaca 1,5 TL daha ucuz satılıyor. Satılabiliyor.

Bu motorin fiyatları ile adeta vatandaş cezalandırılıyor. İlave vergi ödemek zorunda bırakılıyor. Ceza sadece benzin istasyonunda ödenenlerle sınırlı değil. Taşıma maliyetlerinin yüksekliği nedeniyle tüketilen her üründe bu ceza büyüyor.