Potas’da kartel savaşları

Gübre hammaddesi olan potasın satış fiyatları potas kartelleri tarafından belirlenirken, geçmiş aylarda bu kartelin dağıldığı bilgisi basına yansıdı.Potas bitki besin maddesi olarak bilinen üç temel elementten birisidir. Bu element doğada sülfatlı ve klorlu madenler olarak bulunmaktadır. Birçok bitki klora karşı çok hassas olduğu için gübrede genellikle sülfatlı bileşimi kullanılmaktadır.  Ülkemizde maden olarak bulunmadığı için hammadde veya mamul gübre olarak ithal edilmektedir.Türkiye’de ilk potasyumlu gübre Alkim Konya-Bolluk tesislerinde 2009 yılında üretilmeye başlanmıştır. Bu tesisin üretim kapasitesi yetersiz olduğu için ülkemiz bu ihtiyacını çok daha uzun süre  uluslararası kaynaklardan temin etmeye devam edecektir.Karteli sarsan Rus şirketiDünyanın büyük potas üreticisi olan Rus Uralalkali, var olan iki potas kartelinden ayrılarak, üretim limitlerini kaldırdı. Bu durum sektörde büyük sarsıntıya neden oldu. Uralalkali’nin bu hamlesi, tarımda önemli bir kullanımı olan potasta fiyat savaşlarını tetiklerken, önde gelen üreticilerin hisse senetlerinin sert bir şekilde gerilemesine neden oldu.Dünyanın en büyük potas üreticisi Uralalkali, fiyatlara destek olan üretim sınırlarını kaldırdı. Ve eski Sovyetler Birliği’nde arzı kontrol eden Belarus ile işbirliğini durdurarak, 20 milyar dolar büyüklüğündeki sektörde sarsıntı yarattı. Uralalkali, Belarus’un satış anlaşmalarına uymamasının ardından ortak girişimden ayrıldığını duyurdu.Böylelikle Kuzey Amerika’daki Canpotex, potas ihracatında egemen güç haline geldi. Uzmanlar, Uralalkali’nin girişiminin etkilerini anlatmak için “Suudi Arabistan’ın OPEC’i terk etmesinin petrol fiyatlarına yansıması ne olursa, Uralalkali’nin etkisi de öyle olacak” yorumunu yapıyor. Moskova’da VTB Capital analisti Elena Sakhnova , “ Küresel potas üreticileri daha önce, üretim hacimlerini ayarlayarak yüksek fiyatlardan yararlanmak amacıyla, bir oligopol gibi davranıyorlar. Şimdi piyasa tam rekabetçi hale gelecek” değerlendirmesinde bulundu. Hindistan ve Çin gibi büyük müşterilerle görüşmelerde BPC ve Canpotex, benzer fiyatlarla anlaşmalar yapıyordu. İki kartel, küresel potas satışlarının nerdeyse yüzde 70’ini gerçekleştiriyordu.Bu karar, arz fazlasının bitkilerin köklerini güçlendiren gübrelerde kullanılan potas fiyatlarında güçlü düşüşler getireceği beklentisi ile, Almanya’dan Kanada ve ABD’ye, potas üreticilerinin hisselerinde yüzde 27’ye varan düşüşler meydana getirdi. Potas dünyada birçok çiftçi tarafından kullanılan önemli bir gübre türü.Bu sistem tehdit altında. BPC’den ayrılan Uralalkali, fiyatlar zaten gerileme eğiliminde olmasına rağmen üretimini ve satışlarını artırmayı planlıyor. Uralalkali bu kapsamda Çin, Hindistan ve Brezilya’daki pazar payını arttırarak, bu yıl 10,5 milyon ton olan üretimini 2014’te 13 milyon ve bir sonraki yıl 14 milyon tona çıkarmayı hedefliyor. Bununda fiyatlarda en az yüzde 25’e düşüş olması bekleniyor. Tonu 400 dolardan satılan potasın, bu yılın ikinci yarsında 300 dolara gerileyeceği tahmin ediliyor. Uralalkali’nin ton başına 60 dolarlık üretim maliyetine rağmen Avrupa ve ABD’deki operatörlerin maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle fiyatların 200 doların üzerinde kalacağı öngörülüyor.      (Dünya, 1Ağustos 2013)Potas fiyatlarının tarihsel değişimiYukarıdaki haber ve analizin potas fiyatlarının tarihsel değişimine bakarak gözden geçirilmesinde yarar var. Anlaşılan o ki, gerekçesi ne olursa olsun bu iki kartel dünya çiftçilerinin önemli tarım girdisi olan potasın fiyatlarıyla oynayarak günümüze kadar tekel karlarını maksimize etmişler. Haberden anlaşıldığı üzere 60 dolar maliyeti olan ürünü dünya halklarının pahalı beslenmesi pahasına fahiş fiyatlarla öncelikle gübre üreticilerine satmışlar.Fiyatlardaki bu tekel etkisi aşağıdaki sitede yer alan bilgilerle iyot gibi ortaya çıkıyor. http://www.infomine.com/investment/metal-prices/potash/Örneğin 2005 yılında potas 150 dolara satılırken, 2009 yılında fiyatlar 800 dolara yükseliyor. Ekim 2012 ‘ de ise potas fiyatları 440 dolar seviyelerinde seyrediyordu. Yukarıdaki haber sonrasında, Ekim 2013’de fiyatın 390 dolara düştüğü görülüyor.Bu verilerden anlaşılacağı üzere kartel savaşları sonrasında potas fiyatlarında yaklaşık yüzde 10’ün üzerinde bir azalma olmuş. Ancak fiyatların 2005 yılı öncesine kadar inmesinin beklentisinin olmadığı görülüyor. Umarız bu küçük düşüş gübre üretici ve satıcılarının fiyatlarına yansır ve çiftçiler bir miktar ucuz gübre kullanabilirler.(Ekim 2013)