Doğalgaz fiyatı %50 fazla

Bugüne kadar doğalgaz  zamlarının gerekçesi petrol fiyatları ve dövizdeki artışlar olarak açıklandı.  Son iki yılda petrolün varil fiyatı 231 TL’den 103 TL’ye indiğine göre şimdi indirim zamanı.

Doğalgaz fiyatlarına ekim 2014 de zam yapıldığında gerekçe dövizdeki artışlar olmuştu. Bu gerekçeye rağmen 2015 yılı boyunca o zamanki Enerji Bakanı dolardaki artışa rağmen zam olmayacağı yönündeki açıklamalarını her ay sürdürmüştü.

Bu açıklamalarla 2015 seçim yılı tamamlandı. Ülkenin gündeminde seçim olmasından da yararlanılarak,  zam yapılmamasının iktidarın sosyal politikasının bir başka örneği olarak kabul edildi ve bu kavrayış iktidara oy olarak geri döndü. Kamuoyu ise uluslararası piyasada doğalgaz fiyatlarının bırakın artması azaldığından yeterince haberdar olamadı.

Seçimin sonuçlanması, hükümetin kurulması ve dünya piyasalarında durgunluk ve krizden çıkışta manivela gibi kullanılan petrol fiyatlarındaki olağan üstü düşüşler doğalgaz fiyatlarının da sorgulanmasına neden oldu.

Petrole bağlı olarak doğal gaz fiyatları da tartışma konusu haline geldi.

Doğal gaz fiyatlarına ilişkin birçok değerlendirme bu sitede yer aldı. İsteyen okuyucu bu yazılarda zam gerekçesi olarak dile getirilenlerin gerçeği yansıtmadığını, doğalgaza geçmişte yapılan zamların maddi temellerinin olmadığını, zam değil indirim yapılması gerektiğini gösteren bilgilere ulaşabilir.

Bu düşüncemizi ve iddiamızı bu yazımızda da tekrarlayacağız.

Doğalgaz satış fiyatları nasıl belirleniyor?

Doğal gaz satış fiyatları herkesin bildiği üzere özel anlaşmalarla belirlenen alım fiyatları dikkate alınarak hesaplanıyor.

 Bununla birlikte ithal fiyatlarının esas olarak petrol fiyatlarına endeksli olduğu da biliniyor. Uluslararası LNG ve sınırda boru ucunda doğal gaz teslim fiyatlarını öğrenmek ise kısa süreli bir araştırma ile mümkün olabiliyor. Özellikle Avrupa ülkelerinin sınırda teslim aldığı fiyat istatistikleri birçok organizasyon tarafından yayınlanıyor.

Kullandığımız doğal gazın fiyatı ise anlaşmalar gereği 3'er aylık dönemler halinde hesaplanarak ödeniyor. BOTAŞ’ın satın aldığı doğalgaz fiyatlarına anlaşmalarda yer alan formül uygulanıyor. Fiyat formülünde; hesaplamanın yapıldığı dönemdeki doğalgazın güncel alım fiyatı, doğalgaz anlaşmasının sağlandığı dönemdeki alım fiyatı (baz fiyat), formülde kullanılan ürünlerin geçmiş 6-9 aylık ortalamaları ve formülde kullanılan ürünlerin anlaşma sağlandığı dönemdeki sabit fiyatlar yer alıyor. Buna göre gaz fiyatları her yıl 1 Ocak, 1 Nisan, 1 Temmuz, 1 Ekim'de yeniden belirleniyor.

Sonuç olarak doğalgaz fiyatının belirlenmesinde ham petrol en önemli etken olsa da iç piyasadaki fiyat döviz kurundaki artışlardan olumsuz bir şekilde etkileniyor.

Doğal gaz fiyatlarındaki gelişmeler

Doğal gaz fiyatlarının 2014 yılından günümüze nasıl bir seyir izlediğini Avrupa ve ülkemiz açısından inceleyelim.

 Avrupa’lı alıcı ülkelerin sınırdaki petrol fiyatlarının verildiği iki farklı kaynakta durumu şöyle açıklayabilir ve örnekleyebiliriz;

1-Doğalgaz fiyatları 2014 yılının başından itibaren düşmeye başlamıştır.(örneğin, Almanya “sınır gaz fiyatı” 2014 yılı başında 27 €/Mwh iken 2015’in 9 ayında 20 €/Mwh)
https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/documents

Sadece 2015 yılında Avrupa ülkelerini gaz alış fiyatlarında %30’un üstünde bir düşüş olmuştur.

https://www.quandl.com/data/WORLDBANK/WLD_NGAS_EUR-Natural-gas-Price-Europe-mmbtu

2- Baz alınan dönemde Avrupa’da doğal gaz fiyatları endüstriyel kullanımda sürekli düşerken, konutlar için hemen hemen aynı kalmıştır.

3- Aynı trend elektrik fiyatlarında da görülmüş.

4- Türkiyede gazın konutlarda ve endüstriyel kullanımdaki fiyatları Avrupa Birliği ülkelerine göre daha ucuzdur.

http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/images

Türkiye de doğal gaz fiyatlarına Ekim 2014 yılında yüzde 9 oranında zam yapıldı. Bu zam yukarıda belirtildiği gibi uluslararası piyasada gaz fiyatlarının düşmekte olduğu dönemde gerçekleşti. Hatta bu dönemde satıcı Gasprom doğalgaz satış fiyatlarının indirildiği de açıklamış olmasına karşın bu zamdan geri adım atılmadı.

http://www.kimyamuhendisleriplatformu.org/DR/makaleler/do%C4%9Falgaza-zamm%C4%B1n-gerek%C3%A7esi-petrol-ve-kur-olamaz

Doğal gaz fiyatlarında indirim oranı ne olmalı?

Bu günlerde Enerji Bakanı, fiyatlarda indirim yapılmasını engelleyecek bir argüman kalmadığından dolayı doğalgazda indirim yapılacağını ve bu amaçla bir çalışma başlatıldığını açıklamak zorunda kaldı. Ancak anlaşılmayan bir nokta, önceki yıllarda enerji bakanlığı her ay zam yapılmayacağı açıklamasını kolaylıkla yapabilirken, bu kez indirim oranının açıklanmasında zorlanılması ve “çalışma yapılmakta” olduğunun söyleniyor olmasıydı.

Böylesi bir çalışmanın günler, haftalar ve hatta aylar alması anlaşılır gibi değil. Olsa olsa ne kadar uzar, kış sezonu ne kadar azalır ise hükümet çok daha fazla vergi alabilecek, BOTAŞ bir miktar daha fazla kar etmiş olacak, dağıtım şirketlerinin mutlu gün sayısı o kadar artacak.

Öte yandan doğal gaz fiyatlarınında indirim oranının ne olabileceği konusunda özellikle konunun takipçileri tarafından çeşitli oranlar da bugünlerde veriliyor. Örneğin BOTAŞ’ın 2016 yılı ilk çeyreğinde doğalgaz fiyatlarına yüzde 10-15 civarında indirim yapabileceği dile getiriliyor.

Biz bu oranın az olduğunu söylemek ve iddiamızı desteklemek için yıllardır hükümetlerin temel aldığı petrol fiyatları ve kur değerlerini kullanmak istiyoruz.

Aşağıda tabloya dikkatle bakıldığında ister fazladan yapılan Ekim 2014 zammının yapıldığı tarih esas alınsın, isterse 2014 yılı başındaki veriler dikkate alınsın gazın bugünkü satış fiyatlarında en az yüzde 50 indirim yapılması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Bu orandaki indirim ancak bir düzeltme olacak ve böylece bugüne kadar fazladan tahsil edilen gaz bedellerinin bundan sonra alınmayacağına karar verilmiş olacaktır.

*Brent petrol varil fiyatı( http://tr.investing.com/commodities/brent-oil )

 Bu iddiamıza karşı çıkacak olan herhangibir kamu yöneticisi veya sektör yetkilisi varsa ilk önce yapması gereken bugüne kadar söyledikleri petrol fiyatları ve döviz kuru gerekçelerini yalanlamak olmalıdır.

Şubat 2016